■ Marie Barton (Mary Barton, 1848), Paris, Hachette, 1856 ; Cranford (Cranford, 1851/1853), Paris, L’Herne, 2009 ; Nord et Sud (North and South, 1854/1855), Paris, Fayard, 2005 ; Vie de Charlotte Brontë (The Life of Charlotte Brontë, 1857), Paris, Grassart, 1877.
■ WRIGHT T., « We are not angels » : Elizabeth Gaskell, Basingstoke, Macmillan, 1995.